Ban Quản lý Đường sắt Đô thị Hà Nội (MRB) vừa qua đã có văn bản trình UBND Tp. Hà Nội cùng Sở Kế hoạch và Đầu tư xem xét, báo cáo Chính phủ chấp thuận lùi tiến độ thực hiện dự án và tăng vốn đầu tư Dự án đường sắt đô thị đoạn Nhổn - ga Hà Nội.
Theo đó, dự án đường sắt đô thị đoạn Nhổn - ga Hà Nội đang triển khai thực hiện 10/10 gói thầu chính. Tính đến thời điểm hiện tại, tiến độ tổng thể chung của dự án đạt 74,36%, trong đó tiến độ thi công đoạn trên cao đạt 95,1%.
Tuy nhiên, MRB cho biết việc triển khai dự án vẫn gặp phải những khó khăn nhất định.
Cụ thể, theo MRB, việc chậm trễ, vướng mắc về giải phóng mặt bằng (GPMB) và di dời hạ tầng kỹ thuật là nguyên nhân chính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ dự án.
“Mặc dù đến thời điểm hiện tại, công tác GPMB của đoạn trên cao đã hoàn thành và bàn giao cho các nhà thầu, tuy nhiên, vẫn tồn tại khiếu nại kéo dài của 177 hộ dân tại Depot và đường dẫn vào Depot đối với các chính sách bồi thường, hỗ trợ. Bên cạnh đó, có những gói thầu chậm bàn giao mặt bằng đến 5 - 6 năm so với kế hoạch.
Đặc biệt, có 50 toà nhà (không trong diện thu hồi đất) bị ảnh hưởng trong quá trình thi công tuyến hầm, song quy trình thực hiện bồi thường cho các hộ dân này rất khó khăn bởi chưa có tiền lệ và chưa được hướng dẫn theo các quy định pháp luật của Việt Nam”, MRB cho biết.
Dự án đường sắt đô thị đoạn Nhổn - ga Hà Nội ban đầu được đưa ra mốc dự kiến sẽ khai thác thương mại, vận hành đoạn trên cao Nhổn - Cầu Giấy vào cuối năm 2021. (Ảnh: Hữu Thắng)
Mặt khác, các gói thầu của Dự án được ký theo mẫu Hợp đồng quốc tế FIDIC có nhiều điểm khác biệt với quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành.
“Vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp tới việc gia hạn thời gian hợp đồng và bổ sung chi phí do việc kéo dài thời gian, dẫn đến các tranh chấp với nhà thầu quốc tế, gây khó khăn cho cơ quan quản lý của Việt Nam trong việc lựa chọn áp dụng quy định để giải quyết tranh chấp.
Trong quá trình đàm phán điều chỉnh, gia hạn hợp đồng, một số nhà thầu quốc tế lợi dụng tính cấp bách và phức tạp của án để gây sức ép lên chủ đầu tư, đề xuất giá trị phát sinh lớn và thiếu hợp tác để giải trình, cung cấp hồ sơ chứnh minh cụ thể theo yêu cầu của chủ đầu tư”, MRB giải thích.
Bên cạnh đó là vướng mắc liên quan đến điều chỉnh Hợp đồng Tư vấn Systra (Hợp đồng trọn gói). Tư vấn dự án Systra được chỉ định thông qua Nghị định thư giữa Chính phủ Pháp và Chính phủ Việt Nam ngay từ đầu dự án nên việc quản lý thực hiện và thương thảo, điều chỉnh hợp đồng của chủ đầu tư với tư vấn luôn gặp khó khăn. Đơn vị tư vấn chưa cung cấp đầy đủ, hiệu quả cho chủ đầu tư các giải pháp giải quyết các vấn đề trong quá trình triển khai để bảo đảm tiến độ dự án.
Các vướng mắc liên quan đến Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, các quy định về định mức, đơn giá, giá vật tư, thiết bị chuyên ngành về lĩnh vực đường sắt đô thị ở Việt Nam đang chưa đồng bộ và đầy đủ, có nhiều điều chỉnh trong quá trình thực hiện dự án, dẫn đến vướng mắc trong quá trình thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế, dự toán chi phí và nghiệm thu các công trình chuyên biệt của các cơ quan quản lý nhà nước. Một số thay đổi về quy chuẩn, tiêu chuẩn dẫn đến phải điều chỉnh thiết kế của dự án.
Đặc biêt, MRB cũng khẳng định ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 kéo dài trên toàn thế giới hơn 2 năm qua đã làm chậm trễ, đứt gãy, gián đoạn sản xuất, nhập khẩu thiết bị và huy động chuyên gia từ châu Âu, dẫn đến các gói thầu thiết bị kéo dài và tăng chi phí.
Dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội có tổng chiều dài 12,5km, đi qua 8 ga trên cao và 4 ga ngầm. (Ảnh: Hữu Thắng)
Vì những vướng mắc nêu trên, MRB cho biết đến nay có tới 9/10 gói thầu cần phải ký kết các phụ lục gia hạn thời gian thực hiện và bổ sung các chi phí do kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng.
Căn cứ tình hình thực hiện và các khó khăn, vướng mắc, MRB cho rằng các nội dung về thời gian thực hiện và tổng mức đầu tư cần được điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án là 34.532 tỷ đồng, tăng lên khoảng 4.905,24 tỷ đồng.
Về nguyên nhân của việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, phía MRB cho rằng “do sự biến động khách quan của tỷ giá quy đổi (tiền Euro sang tiền Việt Nam đồng) trong quá trình thanh toán khối lượng thực hiện dự án; do điều chỉnh thiết kế và các yêu cầu kỹ thuật để phù hợp với thực tế thi công và phù hợp với phương án vận hành hai giai đoạn; cập nhật các chi phí trong tổng mức đầu tư.
Bổ sung các phần việc còn thiếu do không lường trước được bởi đây là dự án có quy mô lớn, phức tạp, lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam trong khi các quy định pháp luật hiện hành, các quy chuẩn, tiêu chuẩn chưa đồng bộ, kinh nghiệm thực tiễn triển khai chưa có…”
Dự án metro Nhổn - Ga Hà Nội có tổng chiều dài 12,5km. Tuyến đi qua 8 ga trên cao và 4 ga ngầm, trong đó đoạn trên cao (Nhổn - Cầu Giấy) dài 8,5km và đoạn đi ngầm (Cầu Giấy - ga Hà Nội) dài 4km.
Dự án này được hỗ trợ bởi nguồn vốn vay ODA của Chính phủ Pháp, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) và vốn đối ứng trong nước.
Trước đó, dự án được đưa ra mốc dự kiến sẽ khai thác thương mại, vận hành đoạn trên cao Nhổn - Cầu Giấy vào cuối năm 2021.
